Στραβισμός και αντιμετώπιση
Η μαμά της Μαιρούλας ,15 μηνών σήμερα, πρόσφατα παρατήρησε πως όταν η κορούλα της κοιτάζει μπροστά η κόρη του αριστερού της ματιού στρέφει προς τα μέσα, με αποτέλεσμα το ματάκι της να αλληθωρίζει. Παρατηρώντας προσεκτικά παλαιότερες φωτογραφίες, η μαμά της παρατηρεί ότι αυτό συνέβαινε από τότε που η Μαιρούλα ήταν 2 μηνών. Ο παιδίατρος πιστεύει ότι η κατάσταση ίσως να μην είναι πολύ σοβαρή και να πρόκειται για ψευδοστραβισμό.
Όμως, την εξέταση πρέπει να την κάνει οπωσδήποτε ένας οφθαλμίατρος, για να είναι απόλυτα έγκυρη και για να δώσει τεκμηριωμένες απαντήσεις στα ερωτήματα που απασχολούν τη μαμά της Μαιρούλας:
Πόσο επικίνδυνη είναι η κατάσταση για την όραση του παιδιού; Πώς μπορεί να εξεταστεί αποτελεσματικά ένα 15μηνο μωρό; Είναι πιθανό να είναι το πρόβλημα μόνο αισθητικό και όχι πραγματικό; Αν όχι ποιες είναι οι μέθοδοι αντιμετώπισης και θεραπείας του στραβισμού;
Τι είναι ο στραβισμός;
Στραβισμός και συμπτώματα:
Το παιδί σας μπορεί να έχει στραβισμό στην περίπτωση που τα μάτια του δεν ευθυγραμμίζονται σωστά. Ο στραβισμός είναι μια συνηθισμένη ασθένεια του ματιού για πολλά παιδάκια και μπορεί να διαγνωσθεί στο 4% των παιδιών κάτω των 6 ετών.
Μπορεί επίσης να οφείλεται και σε κληρονομικούς παράγοντες ή να προκαλείται λόγω της αδυναμίας συντονισμού των μυών του ματιού.
Ο στραβισμός ενδέχεται να είναι μόνιμος αλλά και περιοδικός, να εμφανίζεται δηλαδή μόνο όταν το παιδί είναι κουρασμένο, άρρωστο ή όταν εστιάζει σε κοντινά αντικείμενα.
Συνήθως, στο στραβισμό (αλληθωρισμός) το ένα μάτι στρέφει προς τα μέσα ή πολύ προς τα έξω. Λιγότερο συχνά εμφανίζεται η περίπτωση το ένα μάτι να στρέφει προς τα πάνω ή προς τα κάτω.
Δυστυχώς, αν ο στραβισμός δεν διαγνωσθεί και αντιμετωπισθεί γρήγορα (ακόμη και από την ηλικία των 6 μηνών), τότε μπορεί να μην μπορεί το παιδάκι μεγαλώνοντας να χρησιμοποιεί και τα δύο του μάτια ταυτόχρονα.
Τι είναι η αμβλυωπία;
Όταν τα μάτια δεν συγχρονίζονται ο ασθενής παρουσιάζει «διπλωπία», δηλαδή διπλά είδωλα στην όραση και σύγχυση. Για να αποφύγει τη διπλωπία, το παιδί μαθαίνει να αγνοεί ή να απωθεί την εικόνα από το αποκλίνον μάτι, με αποτέλεσμα σιγά-σιγά το μάτι αυτό να μη χρησιμοποιείται και να ‘τεμπελιάζει’. Η κατάσταση αυτή λέγεται αμβλυωπία.
Η όραση του παιδιού είναι κακή και δεν βελτιώνεται με τη χρήση γυαλιών. Κατά την αμβλυωπία, το μάτι μπορεί επίσης να πάσχει από μυωπία ή πρεσβυωπία.
Περίπου το 5% των παιδιών παρουσιάζουν ‘αμβλυωπία’ σαν αποτέλεσμα του στραβισμού.
Δεν είναι εύκολο να παρατηρήσετε το πρόβλημα , επειδή τα μικρά παιδάκια τα καταφέρνουν μια χαρά χρησιμοποιώντας και μόνο το ένα τους ματάκι. Το ‘τεμπέλικο’ μάτι μπορεί να σας φαίνεται απολύτως φυσιολογικό ακόμη κι όταν το παιδί σας δεν το χρησιμοποιεί.
Ο στραβισμός μπορεί λοιπόν να αχρηστεύσει το ένα μάτι και να προκαλέσει σοβαρά ψυχολογικά προβλήματα στο παιδί.
ΜΟΤΟ:Ο εντοπισμός του στραβισμού και της αμβλυωπίας πρέπει να γίνεται στους πρώτους 6 μήνες από τη γέννηση του μωρού, από τον παιδίατρο ή τον οφθαλμίατρο και να γίνεται επανάληψη των εξετάσεων σε τακτά χρονικά διαστήματα
Απαντήσεις σε συχνές ερωτήσεις των γονέων:
-Θα επανέλθει το αποκλίνον μάτι από μόνο του στη σωστή θέση;
Μια συνηθισμένη, λανθασμένη αντίληψη, είναι ότι τα παιδιά που αλληθωρίζουν θα ξεπεράσουν με την πάροδο του χρόνου το πρόβλημα. Αυτή η αντίληψη προκλήθηκε από τη σύγχυση μεταξύ «στραβισμού» και «ψευδοστραβισμού».
Ο ψευδοστραβισμός είναι μια οπτική ψευδαίσθηση όπου φυσιολογικά συγχρονισμένα μάτια φαίνονται να αλληθωρίζουν . Αυτό μπορεί να οφείλεται στην φαρδιά επίπεδη γέφυρα της μύτης ή σε προεξέχουσες πτυχές του δέρματος στο μέσα μέρος της βλεφαρίδας. Αυτά τα χαρακτηριστικά κρύβουν ένα μέρος του ασπραδιού του ματιού δημιουργώντας την εντύπωση ότι το ένα μάτι στρέφεται προς τη μύτη. Αυτή η εμφάνιση αλλάζει, καθώς το παιδί μεγαλώνει, και δεν προκαλεί κανένα οπτικό πρόβλημα.
-Πώς θα ξέρω ότι το μωρό μου έχει πρόβλημα στραβισμού;
Τα μωρά γεννιούνται με φτωχή όραση, αλλά κατά τη διάρκεια των 3 πρώτων μηνών της ζωής τους η όρασή τους βελτιώνεται γρήγορα, καθώς αυξάνεται η ικανότητά τους συγχρονισμού των ματιών τους και εξελίσσεται η αντίληψή τους.
Στην φυσιολογική όραση και τα δύο μάτια κοιτούν το ίδιο αντικείμενο ταυτόχρονα. Η λειτουργία αυτή ονομάζεται κεντρική όραση. Αν τα μάτια του παιδιού δεν συντονίζονται, τότε μπορεί να πάσχει από στραβισμό ή αλληθωρισμό. Μετά την ηλικία των 3 μηνών τα μάτια ενός παιδιού θα πρέπει να κοιτάζουν ευθεία και να μπορούν να παρακολουθούν ένα αντικείμενο που μετακινείται .
Πρέπει να επισκεφθείτε τον οφθαλμίατρο σας το συντομότερο δυνατόν,σε περίπτωση που παρατηρήσετε ότι το παιδί σας παρουσιάζει ένα ή περισσότερα από τα παρακάτω συμπτώματα:
- Το μάτι στρέφει προς τα μέσα ή προς τα έξω (οριζόντιος στραβισμός)
- Τα μάτια περιστρέφονται προς τα πάνω ή κάτω (κάθετος στραβισμός)
- Το παιδί δεν ενδιαφέρεται να περιεργάζεται πρόσωπα ή παιχνίδια
- Το παιδί συνεχώς γέρνει το κεφάλι ή αλληθωρίζει
- Στις φωτογραφίες φαίνεται μια λευκή αντανάκλαση στις κόρες των ματιών.
Διάγνωση στραβισμού και αμβλυωπίας
- Τόσο ο στραβισμός όσο και η αμβλυωπία μπορούν να αντιμετωπισθούν με επιτυχία αν διαγνωσθούν εγκαίρως. Οι γενικές οφθαλμολογικές εξετάσεις πρέπει να ξεκινούν στο νοσοκομείο μετά τον τοκετό και συνεχίζονται σε τακτά χρονικά διαστήματα από τον παιδίατρό σας. Και αν ο παιδίατρός σας παρατηρήσει κάποιο πρόβλημα ή δυσλειτουργία, τότε πρέπει αμέσως να επισκεφθείτε έναν οφθαλμίατρο.
- Η εξέταση ξεκινά με την πλήρη εξέταση του ματιού. Εξετάζονται οι κινήσεις του ματιού και καθορίζεται ο τρόπος με τον οποίο ένα παιδί χρησιμοποιεί το κάθε του μάτι. Με αυτόν τον τρόπο γίνεται η διάγνωση του ‘τεμπέλικου’ ματιού στα μωρά.
- Με φάρμακα που διαστέλλουν την κόρη του ματιού, εξετάζεται το πίσω μέρος του , για να διαπιστωθεί ότι δεν υπάρχει κάποια νόσος του ματιού που να ευθύνεται για το πρόβλημα. Ταυτόχρονα, γίνεται η διάγνωση μυωπίας ή πρεσβυωπίας ακόμη κι όταν το μωρό είναι νεογέννητο. Οι οφθαλμίατροι σήμερα φροντίζουν να κάνουν την εξέταση όσο το δυνατόν πιο ευχάριστη, με ειδικά μηχανήματα και παιχνίδια για τα παιδιά.
Πώς θεραπεύεται ο στραβισμός;
Καλοπροαίρετα, φίλοι και συγγενείς σας ενδέχεται να σας συμβουλεύσουν, να αφήσετε το πρόβλημα του παιδιού να λυθεί από μόνο του με τον καιρό. Αυτό βέβαια δεν επαληθεύεται σχεδόν ποτέ. Αν δεν αντιμετωπισθεί θεραπευτικά το πρόβλημα είτε θα παραμείνει το ίδιο, είτε θα χειροτερέψει, δημιουργώντας και άλλα προβλήματα που μπορεί αργότερα να δυσκολέψουν τη θεραπεία ή και να την κάνουν αδύνατη. Για αυτό να θυμάστε ότι ο στραβισμός δεν περνάει από μόνος του.
Οι τρεις βασικοί στόχοι θεραπείας είναι:
- Να διατηρήσουν την όραση
- Να ευθυγραμμίσουν τα μάτια
- Να συγχρονίσουν τα μάτια, ώστε να λειτουργούν ταυτόχρονα
Η θεραπεία είναι ευκολότερη όταν το παιδί είναι μικρό και μπορεί να περιλαμβάνει οπτική, φαρμακευτική ή και χειρουργική θεραπεία. Η θεραπεία πρέπει να αρχίσει νωρίς, ακόμη και αμέσως μετά τη γέννηση, επειδή έχει καλύτερα αποτελέσματα στα μικρά παιδιά, ενώ αντίθετα, είναι πολύ πιο δύσκολο να αντιμετωπισθεί όταν το παιδί μεγαλώσει.
ΜΟΤΟ:Το πιο σημαντικό είναι η έγκαιρη διάγνωση καθώς ο στραβισμός σε ένα παιδί δημιουργεί πολλά λειτουργικά, αισθητικά και ψυχολογικά “προβλήματα”
Πώς θεραπεύεται ο στραβισμός;
Αν ο στραβισμός οφείλεται σε μυωπία μπορεί να διορθωθεί με τη χρήση γυαλιών, μόλις το παιδί μεγαλώσει (γύρω στα 3 του χρόνια). Σε άλλες περιπτώσεις, όταν το πρόβλημα επιμένει για περισσότερο από ένα χρόνο, το παιδί μπορεί να χρειαστεί χειρουργική επέμβαση που θα διορθώσει τη θέση των μυών που ελέγχουν την κίνηση του ματιού, ώστε να συγχρονιστούν τα μάτια.
Αν και ο καλύτερος χρόνος για χειρουργείο είναι η νεαρή ηλικία, τα μεγαλύτερα παιδιά και οι ενήλικες μπορούν επίσης να επωφεληθούν από επιτυχή χειρουργικά αποτελέσματα. Σήμερα, έχει γίνει μεγάλη πρόοδος στην χειρουργική αντιμετώπιση του στραβισμού. Δεν είναι πια μια τρομακτική εμπειρία. Το παιδί έρχεται στο νοσοκομείο το πρωί, χειρουργείται και επιστρέφει στο σπίτι του την ίδια μέρα.
Η χειρουργική αντιμετώπιση έχει άμεσα αποτελέσματα, καθώς:
- Βελτιώνει την εμφάνιση
- Διορθώνει τη διπλωπία
- Επεκτείνει την περιφερειακή όραση
- Βελτιώνει το συγχρονισμό ματιού-χεριού
Πώς αντιμετωπίζεται η αμβλυωπία;
Ο γιατρός σας ενδέχεται να σας συστήσει να καλύψετε το δυνατό μάτι του παιδιού, ώστε να δυναμώσει το μάτι που έχει το πρόβλημα. Επειδή πολλά παιδιά τραβούν και βγάζουν το κάλυμμα από το μάτι τους, οι γιατροί σήμερα συνιστούν τη χρήση οφθαλμικών σταγόνων που θολώνουν το ‘καλό’ μάτι αναγκάζοντας τον εγκέφαλο να χρησιμοποιεί το πιο αδύνατο μάτι.
Η διαδικασία αυτή πάντως είναι μακροχρόνια και μπορεί να πάρει εβδομάδες μήνες ή και χρόνια για να αποδώσει.
Επιπτώσεις της μη αντιμετώπισης του στραβισμού:
- Οι καινούργιες τεχνικές και η ακριβής διάγνωση του προβλήματος έχουν σαν αποτέλεσμα ο στραβισμός να θεραπεύεται με επιτυχία. Αλλά, πολλοί γονείς αμελούν να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα αμέσως μόλις εμφανιστεί και οι συνέπειες αυτής της αμέλειας, εκτός από την απώλεια της όρασης είναι επίσης τα αισθητικά και κοινωνικά προβλήματα.
- Έρευνες έδειξαν ότι η ψυχοκοινωνική επίδραση που υφίσταται ένα παιδάκι που έχει στραβισμό αυξάνει τον κίνδυνο άγχους και κατάθλιψης, μειώνει την αυτοπεποίθηση και το αίσθημα του αυτοσεβασμού, αν δεν αντιμετωπισθεί αποτελεσματικά μέχρι τα 6 του χρόνια.
- Επίσης, επιβεβαιώνεται η αντίληψη που έχει η κοινωνία για τα άτομα με στραβισμό. Για παράδειγμα, κατά την έρευνα, οι εργοδότες προτιμούσαν να προσλάβουν ανθρώπους με κανονικά μάτια αντί για αυτούς με στραβισμό, ακόμη και όταν είχαν τα ίδια προσόντα. Υπάρχει μια ολόκληρη γενιά που αντιμετωπίζει αυτά τα προβλήματα, καθώς σαν παιδιά απλώς δεν είχαν πρόσβαση σε θεραπεία και έμαθαν να ζουν με το πρόβλημά τους.
- Μολαταύτα, ο στραβισμός αντιμετωπίζεται σήμερα χειρουργικά με επιτυχία ακόμα και στους ενήλικες. Ο στραβισμός είναι και κληρονομικός. Για αυτό παρατηρήστε από κοντά το παιδί σας για τα σημάδια του, αν κάποιος στην οικογένειά σας είχε πρόβλημα στραβισμού. Ζητήστε από τον παιδίατρό σας να ελέγξει τα μάτια του παιδιού τακτικά. Θυμηθείτε ότι δεν είναι ποτέ πολύ νωρίς για μια πλήρη εξέταση από οφθαλμίατρο που αν διαγνώσει πρόβλημα θα φροντίσει και θα θεραπεύσει το μάτι του παιδιού σας.
