Η τρίχρονη κόρη σας δεν είναι τελευταία ο εαυτός της. Δεν χαίρεται πια όταν σας βλέπει το πρωί και αρνείται να φάει. Όταν της δείχνετε επίμονα το αγαπημένο της βιβλίο με τις φανταχτερές εικόνες, εκείνη κοιτάζει αφηρημένα έξω απ’ το παράθυρο. Μήπως πάσχει από κατάθλιψη;
Όπως οι περισσότεροι άνθρωποι, προφανώς υποθέτετε πως τα παιδιά προσχολικής ηλικίας είναι πολύ μικρά για να έχουν τις μαύρες τους. Νέες έρευνες όμως έδειξαν πως η κατάθλιψη δεν έχει ηλικία. Η κατάθλιψη –ακόμη και οι σκέψεις αυτοκτονίας– μπορούν να επηρεάσουν νήπια, εφήβους και ενηλίκους.
Σε μια έρευνα που διεξήγαγε το εθνικό Ινστιτούτο Πνευματικής Υγείας, οι ερευνητές απ’ το Τμήμα Ιατρικής του Πανεπιστημίου της Ουάσινγκτον, αποκάλυψαν πως τα παιδιά βιώνουν τα ίδια ακριβώς συναισθήματα κατάθλιψης με τους ενήλικες και με την ίδια ένταση.
Ανεξάρτητα απ’ τις στατιστικές, η κατάθλιψη παραμένει η λιγότερο διαγνωσμένη και λιγότερο αντιμετωπίσιμη ασθένεια σε παιδιά και εφήβους και τα συμπτώματά της δεν είναι τόσο πρόδηλα, συνεπώς περνούν απαρατήρητα από πολλούς ανυποψίαστους γονείς.
Κατάθλιψη σε μικρά παιδιά: Αίτια
Τι προκαλεί κατάθλιψη;
Οι περισσότεροι ειδικοί συμφωνούν πως η κατάθλιψη προκαλείται από ένα συνδυασμό βιολογικών και περιβαλλοντικών παραγόντων. Πολλοί άνθρωποι που πάσχουν από κατάθλιψη, έχουν οικογενειακό ιστορικό κατάθλιψης ή άλλων ψυχολογικών ασθενειών. Ένα παιδί με έναν καταθλιπτικό γονιό, έχει 25% περισσότερες πιθανότητες να υποφέρει από κατάθλιψη. Αν αντιμετωπίζουν και οι δύο γονείς ανάλογα προβλήματα, το ποσοστό ανεβαίνει στο 75%.
Παρότι δε γνωρίζουν την ακρινή αιτία, οι επιστήμονες ξέρουν πως η κατάθλιψη σχετίζεται και με αλλαγές στη χημεία του εγκεφάλου.
Η κατάθλιψη όμως είναι κάτι παραπάνω από γονίδια και βιολογία. Τραυματικά γεγονότα όπως η εγκατάλειψη, τα χρόνια σχολικά προβλήματα, η σεξουαλική ή σωματική κακοποίηση κ.λπ. μπορούν να προκαλέσουν κατάθλιψη. Μερικές φορές, μια απώλειά όπως ο θάνατος ενός αγαπημένου προσώπου ή ζώου ή το διαζύγιο των γονιών, οδηγούν το παιδί σε βαθιά μελαγχολία.
Κατάθλιψη σε μικρά παιδιά: συμπτώματα
Ποια είναι όμως τα συμπτώματα της παιδικής κατάθλιψης; Ποιες συμπεριφορές πρέπει να προσέξουν οι γονείς; Τα νήπια και τα μεγαλύτερα παιδιά που υποφέρουν από κατάθλιψη είναι διαρκώς απομονωμένα στο λήθαργό τους. Χάνουν το ενδιαφέρον τους για δραστηριότητες που άλλοτε τα ενθουσίαζαν και δεν σταματούν να κάνουν άσχημες σκέψεις.
Άλλα συμπτώματα παιδιατρικής κατάθλιψης είναι:
- Το έντονο κλάμα και η διαρκής λύπη.
- Η έλλειψη ενθουσιασμού.
- Η αυξημένη κινητικότητα.
- Η χρόνια κόπωση και η έλλειψη ενέργειας.
- Η απομόνωση από οικογένεια, φίλους και αγαπημένες δραστηριότητες.
- Οι αλλαγές στις διατροφικές συνήθειες και τον ύπνο (σημαντική απώλεια ή αύξηση βάρους, αϋπνία ή πολλές ώρες ύπνου).
- Συχνά παράπονα για σωματικά προβλήματα, όπως στομαχόπονους και πονοκεφάλους.
- Έλλειψη συγκέντρωσης και απώλεια μνήμης.
- Αίσθημα ενοχής και αχρηστίας.
- Προβλήματα ανάπτυξης και έκφρασης.
- Σκέψεις αυτοκτονίας.
Μήπως είναι απλώς μια περαστική φάση;
Πολλά παιδιά συχνά «πέφτουν» ψυχολογικά για κάποιο διάστημα. Πώς όμως μπορεί να διακρίνει ο γονιός αυτήν την φυσιολογική κατάσταση, από μια μορφή κατάθλιψης; Η απάντηση βρίσκεται στη διάρκεια αυτής της κατάστασης.
Τα καταθλιπτικά παιδιά βιώνουν αυτήν την κατάσταση από 7-9 μήνες, παρότι κάποιοι ειδικοί ισχυρίζονται πως η παιδική κατάθλιψη που διαρκεί πάνω από δύο εβδομάδες είναι ανησυχητική.
Η παιδική κατάθλιψη δεν ευθύνεται πάντα για μη-φυσιολογικές παιδικές αντιδράσεις.
Σωματικά προβλήματα υγείας όπως υποσιτισμός, αλλεργίες και άλλες ασθένειες, μπορούν να χαλάσουν τη διάθεση και να προκαλέσουν κόπωση και μελαγχολία. Γι’ αυτό και πριν αποφασίσετε πως το παιδί σας πάσχει από κατάθλιψη, πρέπει να επισκεφτείτε έναν παιδίατρο για να σας αποκλείσει τυχόν λόγους σωματικής υγείας.
Λάβετε σοβαρά τα συναισθήματα του παιδιού σας
Ακόμη και αν το παιδί σας είναι νήπιο, τα συναισθήματά του είναι πέρα για πέρα αληθινά. Οι ειδικοί πιστεύουν πως όσο περισσότερη προσοχή δίνουν οι γονείς στα συναισθήματα των παιδιών τους, τόσο καλύτερα εξοπλίζονται αυτά για ν’ αναζητήσουν θεραπεία για την κατάθλιψη.
Αν το παιδί σας λέει «είμαι τόσο λυπημένος-η που μου ’ρχεται να πηδήξω απ’ το παράθυρο», καλύτερα να το πάρετε στα σοβαρά. Αντί να παγιδευτείτε στη σκέψη «είναι 4 ετών, δεν το εννοεί», καλύτερα να λάβετε δράση αμέσως. Ορίστε μερικές ερωτήσεις που μπορείτε να κάνετε στο παιδί σας για να καταλάβετε τι πραγματικά του προκαλεί μελαγχολία:
- Τι συνέβη σήμερα και είσαι τόσο λυπημένος;
- Τι σε κάνει χαρούμενο;
- Για ποιο πράγμα ανυπομονείς;
- Τι εύχεσαι να σου συμβεί;
- Αν μπορούσες ν’ αλλάξεις κάτι στον εαυτό σου, ποιο θα ήταν αυτό;
- Αντιμετώπιση της παιδικής κατάθλιψης
- Η αντιμετώπιση της παιδικής κατάθλιψης συχνά περιλαμβάνει ένα συνδυασμό ψυχοθεραπείας και οικογενειακής υποστήριξης. Στη θεραπεία, πρέπει να συμμετέχουν όχι μόνο οι γονείς, αλλά και οι συγγενείς, οι φίλοι οι δάσκαλοι και όλα τα αγαπημένα πρόσωπα του παιδιού.
- Πολλές φορές, σε σοβαρές περιπτώσεις κατάθλιψης, απαιτείται φαρμακευτική αγωγή την οποία μπορεί να δώσει μόνο ένας ειδικός και μόνο εάν και εφόσον το παιδί είναι σε ηλικία που να μπορεί να δεχτεί αυτήν την αγωγή. Ο ειδικός είναι επίσης αυτός που θα καθορίσει τη δοσολογία και το χρονικό διάστημα που θα διαρκέσει η αγωγή.
- Αναζητήστε τον ειδικό ψυχολόγο
- Ένας ψυχολόγος, είναι σε θέση να κρίνει τη συμπεριφορά του παιδιού, το οικογενειακό και κοινωνικό του υπόβαθρο και τους παράγοντες που μπορεί να συντελούν στην κατάθλιψή του.
- Εκτός από τη θεραπεία του παιδιού, μπορεί να προτείνει οικογενειακές συνεδρίες και οικογενειακή υποστήριξη. Αρχικά πάντως, ο ψυχολόγος συνήθως παίρνει μια μικρή συνέντευξη απ’ το παιδί και ζητά το πλήρες οικογενειακό ιστορικό.
Αν παρατηρήσετε κάτι διαφορετικό στη συμπεριφορά του παιδιού σας μην αδιαφορήσετε και μην το αφήσετε να περάσει απαρατήρητο. Μην ξεχνάτε πως μιλάμε για την ψυχική υγεία του παιδιού σας η οποία είναι πάνω απ’ όλα.
