Θυμηθείτε την τελευταία φορά που αναζητούσατε την τετράχρονη κορούλα σας για να την πάρετε μαζί σας για ψώνια. Καμία απάντηση.
Αφού περιμένατε λίγο, κατευθυνθήκατε προς το δωμάτιό της για να δείτε τι κάνει.
Από τη μισάνοιχτη πόρτα την είδατε να κάθεται στο πάτωμα, περιτριγυρισμένη από τα παιχνίδια και τα πάνινα ζωάκια της, και να προσπαθεί να φορέσει στην κούκλα της το αγαπημένο της ροζ φόρεμα.
Και τα καταφέρνει καθώς επικεντρώνεται με επιμονή σε αυτό που θέλει να πετύχει.
Δημιουργείστε τις κατάλληλες προϋποθέσεις
Αν βρεθήκατε στο δίλημμα να την αφήσετε να συνεχίσει αναπόσπαστη το παιχνίδι της ή να τη διακόψετε για να την πάρετε μαζί σας, το καλύτερο που θα είχατε να κάνετε είναι να την αφήσετε να παίζει.
Οι ειδικοί συμφωνούν ότι η αυτοσυγκέντρωση, το χάρισμα δηλαδή να εστιάζει κανείς την αντίληψή του, τη σκέψη και τις πράξεις του σε έναν και μόνο τομέα, είναι μια ικανότητα με την οποία έρχονται στον κόσμο τα περισσότερα παιδάκια.
Αυτό, όμως, δεν σημαίνει ότι δεν χρειάζεται να ασκηθούν και να εμβαθύνουν σε αυτήν, καθώς θα μεγαλώνουν.
Τα παιδάκια προσχολικής ηλικίας συνήθως είναι πλήρως συγκεντρωμένα σε αυτό που κάνουν, όταν αυτό τα διασκεδάζει.
Εσείς, ως γονείς το μόνο που έχετε να κάνετε είναι να αφήσετε το αγγελούδι σας ανενόχλητο στα παιχνίδια του και να του προσφέρετε τις προϋποθέσεις εκείνες, που βοηθούν στην αυτοσυγκέντρωση και το προετοιμάζουν για τη μετέπειτα συστηματική μελέτη που απαιτεί το σχολείο.
Μερικές ιδέες που βοηθούν στην ανάπτυξη της αυτοσυγκέντρωσης.
- Παιχνίδια που προωθούν την ανάπτυξη της προσοχής, της επιμονής και της αντίληψης μέσω των αισθήσεων, όπως είναι για παράδειγμα το σκοινάκι ή τα παζλ.
- Σύντομες και σχετικά απλές δραστηριότητες, τις οποίες το μικρό σας είναι σε θέση να εκτελέσει ανεξάρτητα από την αρχή ως το τέλος, με λίγη σκέψη και υπομονή.
- Μπορείτε, για παράδειγμα, να του ζητήσετε να στρώσει το τραπέζι, να κάνει συλλογή από γραμματόσημα ή τηλεκάρτες και να τα ταξινομήσει σε κάποιο άλμπουμ.
- Εναλλαγές μεταξύ οργανωμένων δραστηριοτήτων και φάσεων ηρεμίας και χαλάρωσης, στο καθημερινό πρόγραμμα του παιδιού.
- Αποφυγή της υπερφόρτωσης του παιδιού με ποικιλία ερεθισμάτων, όπως είναι η υπερβολική παρακολούθηση τηλεόρασης ή η υπερπροσφορά σε παιχνίδια, γιατί μπορεί να το οδηγήσουν σε σύγχυση.
Στηρίξτε το παιδί σας.
Την εσωτερική παρόρμηση του μικρού σας να συγκεντρώνεται στην ενασχόληση με ένα μόνο πράγμα, μπορείτε να την καλλιεργήσετε επαινώντας το περιστασιακά για την επιμονή του, ενθαρρύνοντάς το να συνεχίσει έτσι, αλλά και αναγνωρίζοντάς του το δικαίωμα να βαρεθεί ή να αφαιρεθεί –διαλείμματα που μπορεί σε σας να μοιάζουν περιττά, θα βοηθήσουν, όμως το μικρό σας να εκτονωθεί και μετά να επιστρέψει στις δραστηριότητές του με μεγαλύτερη όρεξη.
Μια καλή ιδέα για την άσκηση της ικανότητας αυτοσυγκέντρωσης του μικρού σας με ευχάριστο τρόπο, είναι να κάνετε διάλογο μαζί του ή να του διαβάζετε παραμύθια και ιστορίες.
Και στις δύο περιπτώσεις αφυπνίζετε την προσοχή του, καλλιεργείτε την ενεργητική συμμετοχή του και προωθείτε τις κοινωνικές του ικανότητες.
Από το απερίσπαστο παιχνίδι στην απερίσπαστη μελέτη
Έχοντας μάθει τα παιδιά από νωρίς να κατευθύνουν την αντίληψή τους σε ένα αντικείμενο, είναι πιο εύκολη γι’ αυτά η μετάβαση από την αυθόρμητη, συχνά ασυνείδητη συγκέντρωση στο παιχνίδι, στη συστηματική μελέτη στο σχολείο και στο σπίτι.
Παρ’ όλα αυτά:
Η αυτοσυγκέντρωση κατά τη διάρκεια της μελέτης αποτελεί μια ιδιαίτερη πρόκληση, γιατί σε αντίθεση με το παιχνίδι, απαιτείται από το παιδί ακόμη και όταν δεν έχει ιδιαίτερη διάθεση να διαβάσει, ή η ύλη είναι βαρετή.
Για να καταφέρει, λοιπόν, το αγγελούδι σας να συγκεντρωθεί όση ώρα διαβάζει τα μαθήματά του, καλό θα είναι να έχετε βεβαιωθεί ότι δεν υπάρχουν εσωτερικές (π.χ. πείνα, υπερκινητικότητα, άγχος, φόβος) ή εξωτερικές (θόρυβος, φωνές, τηλεόραση) καταστάσεις, που του αποσπούν την προσοχή.
Ακολουθώντας τις παρακάτω συμβουλές, μπορείτε να βοηθήσετε το αγγελούδι σας να αποκτήσει μεγαλύτερη συγκέντρωση και επιμονή:
- Σταθερό γραφείο: όσο το δυνατόν πιο απομονωμένο από φίλους, τηλεόραση, τηλέφωνο και άλλες «πηγές» διάσπασης της προσοχής, όπου όλα όσα χρειάζεται (τετράδια, ξύστρες, μολύβια κτλ.) βρίσκονται σε κοντινή απόσταση. Απαραίτητη προϋπόθεση για την απερίσπαστη μελέτη είναι επίσης ο σωστός φωτισμός και η εργονομική καρέκλα, που μπορεί να προσαρμοστεί στο ύψος του παιδιού.
- Πρόγραμμα διαβάσματος: Είναι πιθανό το μικρό σας, όπως τα περισσότερα παιδάκια, άλλωστε, να αναβάλλει συνεχώς αυτά που βρίσκει δυσάρεστα (π.χ. της ασκήσεις για το σπίτι), οπότε καλό θα είναι να φτιάξετε μαζί ένα πρόγραμμα διαβάσματος, προσαρμοσμένο στις ιδιαίτερες ανάγκες του παιδιού. Μπορείτε, επίσης, πριν αρχίσει τη μελέτη, να αποκτήσετε μια γενική ιδέα για τις ασκήσεις που έχει, ώστε να φτιάξετε ένα πλάνο, όπου θα τις κατανείμετε, υπολογίζοντας τον χρόνο που θα χρειαστεί.
- Διαλείμματα: Έχετε υπόψη σας ότι η ικανότητα αυτοσυγκέντρωσης εξαρτάται άμεσα από την ηλικία του παιδιού, σε γενικές γραμμές, όμως, δεν ξεπερνά τα 15 με 20 λεπτά. Πράγμα που σημαίνει ότι χρειάζεται συνεχείς εναλλαγές για να μπορέσει να απορροφήσει τις νέες πληροφορίες και διαλείμματα διάρκειας από 5 έως 15 λεπτά. Σημαντικό είναι επίσης να φροντίζετε το μικρό σας να κοιμάται αρκετά.
- Διατροφή: Βεβαιωθείτε ότι το αγγελούδι σας –από το πρωινό έως το βραδινό του φαγητό- παίρνει όλες τις απαραίτητες θρεπτικές ουσίες, καθώς έτσι διατηρούνται τα επίπεδα ενέργειας σε υψηλό επίπεδο, επιτρέποντάς του μεγαλύτερη αυτοσυγκέντρωση.
- Κίνηση: Η επαρκής κίνηση βοηθά στην ανάπτυξη και διατήρηση της αυτοσυγκέντρωσης, καθώς φροντίζει την καλή κυκλοφορία του αίματος στο σώμα, και κυρίως στον εγκέφαλο. Καλό θα είναι, λοιπόν, το πιτσιρίκι σας να κινείται όσο το δυνατόν περισσότερο, τόσο στον ελεύθερο χρόνο του, όσο και στα διαλείμματα από το διάβασμα.
Δώστε εσείς οι ίδιοι το καλό παράδειγμα
Και στο θέμα της αυτοσυγκέντρωσης σημαντικό είναι το παράδειγμα που δίνουν οι γονείς. Γι’ αυτό καλό θα είναι να αποφεύγετε να φέρνετε σε πέρας περισσότερες από μία δραστηριότητες ταυτόχρονα.
Αφοσιωθείτε πλήρως σε μία ενέργεια κάθε φορά: π.χ. αποφύγετε να διαβάζετε την ώρα που τρώτε και να είστε σίγουροι ότι η δική σας ηρεμία και συγκέντρωση θα εμπνεύσει το πιτσιρίκι σας να κάνει το ίδιο.
Πρακτικές ασκήσεις αυτοσυγκέντρωσης
Όσο πιο συνειδητή και διεισδυτική είναι η αντίληψή μας, τόσο αυξάνεται η ικανότητα συγκέντρωσής μας. Έχετε υπόψη σας, λοιπόν, ότι μπορείτε με παιγνιώδη αλλά συστηματικό τρόπο να βοηθήσετε το αγγελούδι σας να οξύνει τις αισθήσεις του.
Όραση: Διαλέξτε ένα περιοδικό και αφήστε το μικρό σας να ψάξει, να βρει και να κυκλώσει με έναν πολύχρωμο μαρκαδόρο, όλες τις εικόνες με λουλούδια, αυτοκίνητα ή ζωάκια. Μόλις τελειώσει, ξεφυλλίστε μαζί το περιοδικό για να ελέγξετε, αν όντως βρήκε όλες τις σχετικές εικόνες. Με το παιχνίδι αυτό οξύνετε όχι μόνο την όραση, αλλά και την προσοχή του.
Ακοή: Καθίστε μαζί με το μικρό σας σε ένα δωμάτιο, κλείστε τα μάτια και προσπαθήστε να αντιληφθείτε όσους περισσότερους θορύβους μπορείτε (π.χ. αυτοκίνητα που περνάνε, το γάβγισμα του σκύλου, τον ήχο του ψυγείου που δουλεύει). Προσπαθήστε να τους μετρήσετε, να θυμηθείτε αν τους έχετε ξανακούσει και αναρωτηθείτε κατά πόσο διαφέρουν. Βοηθήστε το μικρό σας να προσπαθήσει να βρει την προέλευση ή τη συχνότητά τους. Θα εκπλαγείτε με το πόσα πράγματα μπορεί να αντιληφθεί μόλις συγκεντρωθεί.
Αφή: Βάλτε αρκετά διαφορετικά καθημερινά αντικείμενα, π.χ. μολύβια, αυτοκινητάκια, λαστιχάκι για τα μαλλιά, μήλο, σε ένα κουτί, έτσι ώστε το πιτσιρίκι σας να μη μπορεί να τα δει. Έπειτα δώστε του ένα-ένα τα αντικείμενα καλυμμένα με μια πετσέτα, αφήστε το να τα περιεργαστεί με την αφή και ζητήστε του να τα αναγνωρίσει.
Όσφρηση: Κλείστε τα μάτια του μικρού σας και αφήστε το να μυρίσει τις διαφορετικές μυρωδιές που υπάρχουν μέσα στο σπίτι σας, π.χ. το ξύλο, τα φρεσκοπλυμένα ασπρόρουχα, το σαπούνι, το πλαστικό. Ιδιαίτερα η κουζίνα σας μπορεί να αποτελέσει έναν μικρό παράδεισο, καθώς είναι γεμάτη από όμορφες μυρωδιές.
Γεύση: Φτιάξτε ένα πλούσιο πρωινό, μεσημεριανό ή βραδινό χωρίς να αποκαλύψετε στο μικρό σας τι είναι και αφήστε το να το δοκιμάσει με κλειστά τα μάτια. Η συγκεκριμένη γευστική περιπέτεια, βοηθάει το παιδί να αντιληφθεί και να ξεχωρίσει τις έννοιες του γλυκού, του πικρού, του αλμυρού και του ξινού.
