Συγγνώμη, δεν το ήθελα…
«Συγγνώμη», μια τόσο δα λεξούλα. Κι όμως, μόλις βγει από μέσα μας, συμβαίνει ένα μικρό θαύμα: είτε πρόκειται για παιδάκια που μαλώνουν για ένα παιχνίδι ή για ενήλικες που τσακώνονται για μια θέση πάρκινγκ, όταν το άτομο, το οποίο αδικήθηκε, ακούσει ότι ο άλλος πραγματικά λυπάται, συνήθως ξεχνάει σχετικά σύντομα τον θυμό του.
¨Συγγνώμη¨, μια μαγική λέξη!
Τίποτα δεν αποδυναμώνει περισσότερο μια διαμάχη από μια συγγνώμη. Φράσεις όπως «δεν το ήθελα» ή «συγγνώμη, δεν το εννοούσα» δεν δείχνουν μόνο ότι καταλάβαμε το λάθος μας και θέλουμε να αναλάβουμε την ευθύνη γι’ αυτό, αλλά και ότι θεωρούμε το άλλο άτομο σημαντικό και σεβόμαστε τα αισθήματά του.
Το να ζητήσει κανείς συγγνώμη την κατάλληλη στιγμή μπορεί να ελαφρύνει την ατμόσφαιρα και να εμποδίσει έναν καβγά, ενώ κάνει και τους δύο «καβγατζήδες» να αισθανθούν πολύ καλύτερα.
Η τέχνη της συγγνώμης
Για τους λόγους αυτούς, λοιπόν, οι περισσότεροι γονείς επιθυμούν να κατακτήσουν τα παιδιά τους το συντομότερο την ικανότητα να ζητούν συγγνώμη..
Πώς μπορεί, όμως, να επιτευχθεί κάτι τέτοιο; Σύμφωνα με τους ειδικούς, είναι απλά θέμα εξάσκησης. Όπως ακριβώς μαθαίνουν τα παιδιά να λένε το «καλημέρα» και το «ευχαριστώ», έτσι ακριβώς θα πρέπει να μάθουν να ζητάνε και συγγνώμη.
Η εξάσκηση μπορεί μεν να βοηθάει, δεν είναι όμως το παν. Για φανταστείτε, για παράδειγμα, ένα παιδάκι του νηπιαγωγείου, το οποίο σπρώχνει τα άλλα, τους παίρνει τα παιχνίδια ή τις καραμέλες, να ζητάει συγγνώμη και μετά από λίγο ξανακάνει τα ίδια.
Και όταν η νηπιαγωγός το μαλώνει, εκείνο να απαντάει γεμάτο αθωότητα «μα αφού ζήτησα συγγνώμη!». Πράγμα που σημαίνει ότι μπορεί να είναι σε θέση να ζητήσει συγγνώμη, ωστόσο, δεν έχει καταλάβει τι σημαίνει.
Γιατί για να λειτουργήσει η μαγεία της συγγνώμης, θα πρέπει το άτομο που ζητάει συγγνώμη να το εννοεί. Δεν αρκεί μόνο να την παπαγαλίζουμε, γιατί τότε το άλλο άτομο εκτός από αδικημένο αισθάνεται και περιφρονημένο.
Για να μπορέσει, λοιπόν, το αγγελούδι σας να ζητήσει μια ειλικρινή συγγνώμη, θα πρέπει να καταλάβει ότι έκανε λάθος. Αυτό, όμως, δεν είναι και τόσο εύκολο, όπως ξέρουμε εκ πείρας οι ενήλικοι.
Επιπλέον, θα πρέπει να έχει και κάποια ενσυναίσθηση, να μπορεί, δηλαδή, να μπαίνει στη θέση του άλλου και να φαντάζεται πώς αισθάνεται εκείνος.
Είναι θέμα πνευματικής ωρίμανσης
Από ποια ηλικία και μετά, ωστόσο, είναι τα παιδιά σε θέση να ζητάνε συγγνώμη και να την εννοούν, δεν είναι ξεκάθαρο. Άλλοι υποστηρίζουν ότι από τα 4 χρόνια τους καταλαβαίνουν την έννοια της συγγνώμης, αλλά μόνο από τα 6 και μετά μπορούν να τη χειριστούν, ενώ άλλοι υποστηρίζουν ότι ακόμη και δίχρονα παιδάκια είναι σε θέση να ζητήσουν μια ειλικρινή συγγνώμη.
Τα παιδάκια αναπτύσσουν από πολύ νωρίς αίσθηση σχετικά με το τι είναι δίκαιο και τι όχι. Αν, δηλαδή, το πιτσιρίκι σας πάρει το παγωτό από ένα άλλο παιδάκι και φύγει τρέχοντας, ξέρει ότι έκανε κάτι κακό. Δεν είναι τόσο θέμα ηλικίας, όσο πνευματικής ωρίμανσης. Γι’ αυτό καλό θα είναι να προσπαθήσετε να δείξετε στο αγγελούδι σας από νωρίς, τις συνέπειες των πράξεών του.
Θα μπορούσατε, για παράδειγμα, να το πάρετε από το χέρι και να του πείτε: «Κοίτα, το άλλο παιδάκι κλαίει. Κλαίει, γιατί του πήρες το παγωτό του.
Κι εσύ θα έκλαιγες αν σου είχε κάνει το ίδιο, έτσι δεν είναι; Καλύτερα να του δώσουμε πίσω το παγωτό του και να του ζητήσουμε συγγνώμη».
Αν οι μικροί καβγατζήδες είναι λίγο μεγαλύτεροι σε ηλικία, το καλύτερο είναι να βρουν οι ίδιοι τη λύση. Μόλις θα έχουν ηρεμήσει λίγο τα πνεύματα, βάλτε τους να σκεφτούν τι πρέπει να γίνει, κάντε προτάσεις, αλλά αφήστε εκείνους να βρουν τη λύση.
Βέβαια, αυτό δεν είναι τόσο απλό. Γιατί όσο δύσκολο είναι να ζητήσει κανείς συγγνώμη τόσο δύσκολο είναι και να τη δεχτεί, χωρίς να κρατήσει κακία.
Πότε μια συγγνώμη έχει νόημα;
Καθώς το μικρό σας θα μεγαλώνει, τόσο πιο σημαντικό θα είναι να καταλαβαίνει όχι μόνο πότε πρέπει να ζητήσει συγγνώμη, αλλά και να λυπάται γι’ αυτό που έκανε.
Φανταστείτε, για παράδειγμα, ότι βλέπετε την κορούλα σας με ένα καινούριο άλμπουμ με αυτοκόλλητα, το οποίο, μετά από ώρα, παραδέχεται ότι το αγόρασε με λεφτά που πήρε από το πορτοφόλι σας.
Αντί να επιμείνετε να σας ζητήσει συγγνώμη, πράγμα που μπορεί να κάνει χωρίς να το εννοεί, το καλύτερο είναι να της εξηγήσετε πόσο στενοχωρηθήκατε που δεν σας ρώτησε πριν, γιατί αισθάνεστε ότι εκμεταλλεύτηκε την εμπιστοσύνη σας.
Κι επειδή κανένα παιδάκι δεν θέλει να στενοχωρεί τη μητέρα του, έχετε πολύ περισσότερες πιθανότητες να σας ζητήσει συγγνώμη και να το εννοεί. Μετά τη συμφιλίωση, καθίστε να βρείτε ήρεμα μια λύση, ώστε να μην επαναληφθεί το συμβάν.
Αντιθέτως, αν επιμείνετε πεισματικά σε μια συγγνώμη, μπορεί να καταλήξετε να παίζετε ένα παιχνίδι δύναμης, όπου σίγουρα θα υπάρξουν νικητές και ηττημένοι, γεγονός που θα επηρεάσει την οικογενειακή σας γαλήνη. Γι’ αυτό βεβαιωθείτε ότι έχετε ηρεμήσει πρώτα και μετά μιλήστε με το μικρό σας.
Δώστε εσείς οι ίδιοι το καλό παράδειγμα.
Ένας άλλος τρόπος να διδάξετε στο μικρό σας πώς να ζητάει συγγνώμη είναι με το δικό σας παράδειγμα. Αν εσείς πρώτοι του ζητήσετε συγγνώμη επειδή χάσατε την ψυχραιμία σας και του φωνάξατε, το πιθανότερο είναι να λυθεί αμέσως το πρόβλημα, καθώς το μικρό σας θα σκεφτεί «αφού η μαμά παραδέχεται τόσο χαλαρά ότι έκανε λάθος, γιατί να μην το κάνω κι εγώ;».
Μάλιστα, όσο μεγαλώνουν τα πιτσιρίκια τόσο περισσότερο παρατηρούν αν οι γονείς η οι δάσκαλοί τους είναι σε θέση να παραδεχτούν ότι έκαναν λάθος και να ζητήσουν συγγνώμη. Κάνει, για παράδειγμα, ο μπαμπάς μια κίνηση συγγνώμης όταν δεν βλέπει το «στοπ» ή αρχίζει να τσακώνεται με τον άλλο οδηγό;
Ζητάει η μαμά συγγνώμη από την κυρία που έσπρωξε με την τσάντα της στο σούπερ-μάρκετ ή κάνει σαν να μην συνέβη τίποτα;
Τα παιδιά καταγράφουν κάθε σας κίνηση. Ξέρουν πολύ καλά ότι δεν είστε αλάνθαστοι. Αν χάσετε, ας πούμε, την ψυχραιμία σας και αρχίσετε να φωνάζετε, το μικρό σας θα εντυπωσιαστεί, αν αμέσως μετά το πάρετε στην αγκαλιά σας και του ζητήσετε συγγνώμη. Και μάλιστα, χωρίς να καταφύγετε σε δικαιολογίες του τύπου «πρέπει να με καταλάβεις, είχα μια δύσκολη μέρα».
Από την προσχολική ακόμη ηλικία, τα παιδιά καταλαβαίνουν πόσο δύσκολο είναι να παραδεχτεί κανείς το λάθος του. Αν, όμως, εσείς ως γονείς είστε σε θέση να παραδεχτείτε ότι κάνατε λάθος και να ζητήσετε συγγνώμη από τα μικρά σας, θα τους μάθετε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο ότι η συγγνώμη δεν είναι σημάδι αδυναμίας.
Το πώς και το γιατί της συγγνώμης
Δεν είναι πάντα εύκολο να βρούμε τις σωστές λέξεις όταν έχουμε τσακωθεί με κάποιον ή έχουμε κάνει κάτι κακό. Γι’ αυτό είναι σημαντικό να ξέρει το αγγελούδι σας για ποιο λόγο ζητάει συγγνώμη και φυσικά, να το εννοεί.
Σας παραθέτουμε μερικές μικρές συμβουλές:
- Πήρε το παιχνίδι άλλου παιδιού (παιδιά άνω των 3 ετών): Η μαμά, Ο μπαμπάς ή η νηπιαγωγός το παροτρύνει να πάει κοντά στο άλλο παιδάκι και να το παρηγορήσει. Του δίνει πίσω το παιχνίδι, ενώ εσείς προτείνετε να παίζουν εναλλάξ με αυτό.
- Τσακώθηκε με ένα φίλο του (παιδιά άνω των 5 ετών): Παίρνετε κοντά σας τους μικρούς καβγατζήδες, τους εξηγείτε τι συνέβη και σκέφτεστε όλοι μαζί πώς μπορεί να διορθωθεί η κατάσταση. Όταν συμφωνήσουν ότι λυπούνται που στενοχώρησαν το ένα το άλλο, δίνουν το χέρι, για να σφραγίσουν πως ό,τι έγινε, έγινε.
- Έσπρωξε κατά λάθος ένα άλλο παιδάκι (παιδιά άνω των 5 ετών): Συνήθως αρκεί ένα «συγγνώμη». Αν το άλλο παιδάκι έχει πέσει, καλό θα είναι να πάει προς το μέρος του και να το βοηθήσει να σηκωθεί, λέγοντάς του ότι λυπάται που το χτύπησε.
