Ο διαβήτης
Τι είναι ο διαβήτης?
Δύο είναι οι τύποι του διαβήτη που εμφανίζονται στα παιδιά. Ο τύπος 1 και ο τύπος 2. Στα παιδιά εμφανίζεται συχνότερα ο διαβήτης τύπου 1.
Διαβήτης τύπου 1 ( νεανικός διαβήτης )
Ο Διαβήτης τύπου 1 διαβήτη εμφανίζεται κυρίως μέχρι την ηλικία των 30 ετών, για το λόγο αυτόν λέγετε και νεανικού τύπου διαβήτης. Τα β-κύτταρα του παγκρέατος στα άτομα με αυτή τη μορφή διαβήτη δεν παράγουν την ορμόνη ινσουλίνη με αποτέλεσμα να είναι απαραίτητο να χορηγηθεί σε ενέσιμη μορφή.
Ποιος είναι ο ρόλος της ινσουλίνης;
Ο ρόλος της ινσουλίνης είναι να οδηγεί την γλυκόζη που προσλαμβάνουμε από τις τροφές (που περιέχουν υδατάνθρακες) μέσα στα κύτταρα για να αποθηκευτεί και να χρησιμοποιηθεί σαν καύσιμο από τον οργανισμό για την παραγωγή ενέργειας. Η γλυκόζη είναι η βασική πηγή ενέργειας που χρησιμοποιεί ο οργανισμός μας για τις διάφορες λειτουργίες του. Στα άτομα που έχουν διαβήτη η γλυκόζη είναι πολύ αυξημένη στην κυκλοφορία του αίματος και δεν μπορεί να εισέλθει στα κύτταρα και να χρησιμοποιηθεί για παραγωγή ενέργειας.
Διαβήτης τύπου 2
Υπάρχει και ο διαβήτης τύπου 2 όπου τα β-κύτταρα παράγουν ινσουλίνη αλλά αυτή δεν έχει αποτελεσματική δράση, έτσι η γλυκόζη αυξάνεται στην κυκλοφορία και δεν χρησιμοποιείται για παραγωγή ενέργειας. Αυτός ο τύπος διαβήτη είναι πιο σπάνιος στα παιδιά αν και τα τελευταία χρόνια εμφανίζετε συχνότερα κυρίως λόγω παχυσαρκίας και κακής διατροφής.
Διαβήτης τύπου 2 και συμπτώματα
Τα συμπτώματα που εμφανίζει ένα παιδί με διαβήτη και κάνουν τους γονείς να ανησυχήσουν, είναι πολυουρία, πολυδιψία, αφυδάτωση και απώλεια βάρους. Οι μακροχρόνια αυξημένες τιμές του σακχάρου στο αίμα οδηγούν στην παραγωγή κετονικών σωμάτων, μία κατάσταση πολύ επικίνδυνη για τη ζωή. Η υπογλυκαιμία, είναι επίσης επικίνδυνη κατάσταση που παρατηρείτε στα άτομα που λαμβάνουν ινσουλίνη.
Διατροφή για διαβητικούς
Οι οδηγίες για την διατροφή των παιδιών με διαβήτη δεν διαφέρουν από τις συστάσεις για υγιεινή διατροφή των μη διαβητικών παιδιών.
Οι στόχοι της διατροφής πρέπει να είναι η επίτευξη και διατήρηση φυσιολογικού σωματικού βάρος, η σωστή ανάπτυξη. Σημαντικό είναι να ελέγχετε η διατήρηση των φυσιολογικών τιμών στο αίμα χοληστερόλης και τριγλυκεριδίων, η καλή ρύθμιση των επιπέδων γλυκόζης και η διατήρηση φυσιολογικών τιμών αρτηριακής πίεσης. Αυτό θα οδηγήσει σε ελάττωση του κινδύνου για εμφάνιση καρδιαγγειακών που έχουν τα παιδιά με διαβήτη.
Διαβήτης και κατανάλωση υδατανθράκων
Η ποσότητα των υδατανθράκων που καταναλώνονται και ο καταμερισμός τους στα γεύματα είναι πολύ σημαντικά στην ρύθμιση των επιπέδων της γλυκόζης στο αίμα. Κύριες πηγές υδατανθράκων είναι ψωμί και δημητριακά, πατάτες, όσπρια, χορταρικά, φρούτα, γαλακτοκομικά. Τα τρόφιμα που περιέχουν φυτικές ίνες, όπως λαχανικά φρούτα και ολικής αλέσεως δημητριακά, καθυστερούν την απορρόφηση των υδατανθράκων από το έντερο και βοηθούν στην καλύτερη ρύθμιση του σακχάρου.
Τα παιδιά στα οποία χορηγείτε εξωγενώς ινσουλίνη, αλλά και οι γονείς τους, θα πρέπει να εκπαιδευτούν από εξειδικευμένους επαγγελματίες, στον υπολογισμό των υδατανθράκων των γευμάτων, την μέτρηση των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα και την ανάλογη χορήγηση ινσουλίνης.
Βασικές οδηγίες για καλύτερη ρύθμιση της γλυκόζης στα παιδιά :
- Καταναλώνουμε ποικιλία από όλες τις ομάδες τροφίμων (γαλακτοκομικά, κρέας, δημητριακά, λίπος, φρούτα, λαχανικά)
- Καταναλώνουμε 5-6 γεύματα την ημέρα από τα οποία τα 3 να είναι κύρια .
- Καταμερισμός των υδατανθράκων στα γεύματα. Με αυτό τον τρόπο ρυθμίζετε καλύτερα το σάκχαρο και αποφεύγονται οι υπογλυκαιμίες
- Καλό πρωινό έχει δειχθεί ότι οδηγεί σε αυξημένες επιδώσεις στο σχολείο και βοηθάει στην επίτευξη υγιούς σωματικού βάρους.
- Στα διαλείμματα να επιλέγονται από το κυλικείο μη λιπαρά τρόφιμα, χωρίς μεγάλη περιεκτικότητα σε ζάχαρη (π.χ. κουλούρι Θεσσαλονίκης, τοστ, φρούτα) και αποφεύγουμε τα σνακς που μας προσφέρουν «κενές» θερμίδες χωρίς θρεπτικά συστατικά (π.χ. κρουασάν, πατατάκια, ανθρακούχα αναψυκτικά).
- Καθημερινή κατανάλωση φρούτων και λαχανικών.
- Επιλέγουμε ολικής αλέσεως ψωμί και δημητριακά.
- Καταναλώνουμε ψάρια που είναι πολύ καλή πηγή πρωτεϊνών και λιπών.
- Καταναλώνουμε επαρκή ποσότητα γαλακτοκομικών χαμηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά.
- Χρησιμοποιούμε ελαιόλαδο στο φαγητό και αποφεύγουμε τα ζωικά λιπαρά που είναι κορεσμένα.
- Πίνουμε αρκετό νερό και αποφεύγουμε την κατανάλωση αναψυκτικών.
- Περιορίζουμε το αλάτι.
- Προσέχουμε την κατανάλωση τροφίμων για διαβητικούς. Πολλά από αυτά δεν είναι κατάλληλα για παιδιά.
- Τα γλυκά και οι σοκολάτες δεν βοηθούν στη ρύθμιση του σακχάρου, όμως δεν μπορούν να απαγορευτούν τελείως από τα παιδιά, αλλά να υπολογιστούν με μέτρο στα πλαίσια μιας ισορροπημένης διατροφής.
- Συστηματική φυσική δραστηριότητα. Η άσκηση βοηθά στην είσοδο της γλυκόζης στο κύτταρο χωρίς τη δράση της ινσουλίνης αλλά και στη διατήρηση υγιούς σωματικού βάρους.
Ο νεανικός διαβήτης είναι μία χρόνια πάθηση η οποία απαιτεί αλλαγές στον τρόπο ζωής και στις διατροφικές συνήθειες του παιδιού. Όλη η οικογένεια θα πρέπει να υποστηρίξει αυτές τις αλλαγές ώστε να βοηθήσει το παιδί να συμμορφωθεί με τις συστάσεις του γιατρού, τις διατροφικές συστάσεις και την αύξηση της φυσικής δραστηριότητας. Η βοήθεια από μία έμπυρη ομάδα γιατρού, διαιτολόγου και ψυχολόγου είναι απαραίτητη.
Γρηγορίου Έφη , Διαιτολόγος – Διατροφολόγος,
MSc Κλινικής Διατροφής Χαροκοπείου Πανεπιστημίου
