Τι είναι η επιληψία;
Η επιληψία είναι μία χρόνια διαταραχή του εγκεφάλου η οποία χαρακτηρίζεται από επαναλαμβανόμενους μυϊκούς σπασμούς.
Ο εγκέφαλος αποτελείται από εκατομμύρια νευρικά κύτταρα η λειτουργία των οποίων γίνεται με μικρές ποσότητες ηλεκτρικού ρεύματος και με τη βοήθεια μιας πολύ ευαίσθητης χημικής ισορροπίας.
Ο σπασμός συμβαίνει όταν διαταράσσεται αυτή η χημική ισορροπία με αποτέλεσμα το ξέσπασμα μιας βραχυχρόνιας ηλεκτρικής θύελλας.
Επομένως η επιληψία δεν είναι αρρώστια του πνεύματος- όπως πίστευαν παλιότερα- ενώ στην πλειοψηφία των περιπτώσεων μπορεί να θεραπευθεί ή και να ιαθεί εντελώς.
Πόσο συχνή είναι η επιληψία;
Επιδημιολογικές μελέτες έδειξαν ότι 4 έως 6 άτομα ανά 1.000 πάσχουν από επιληψία και σε μικρότερη κλίμακα αναφέρουν αριθμούς που φτάνουν μέχρι τα 8 άτομα.
Η συχνότητα της επιληψίας στην παιδική ηλικία κυμαίνεται είναι αυξημένη κατά τον 1ο χρόνο της ζωής και μειώνεται κατά τη διάρκεια των 20 ετών.
Οι επιδημιολογικές μελέτες έδειξαν ότι στη βρεφική ηλικία (1ος χρόνος) η επίπτωση της επιληψίας είναι 140 παιδιά ανά 100.000.
Στη συνέχεια μεταξύ 5 και 10 ετών η επίπτωση μειώνεται στα 70 παιδιά ανά 100.000 και στα 40 ανά 100.000 μεταξύ 10 και 20 ετών.
Μετά τα 20 χρόνια και έως περίπου τα 55 η επίπτωση παραμένει σταθερή και στη συνέχεια αυξάνεται εκ νέου.
Είναι κληρονομική ασθένεια η επιληψία;
Μελέτες έδειξαν ότι ο καθένας κληρονομεί από τους γονείς του μικρή ή μεγάλη προδιάθεση για να κάνει σπασμούς.
Όταν κάποιος έχει μεγάλη κληρονομική προδιάθεση τότε και με ένα ελαφρύ εξωγενή παράγοντα (π.χ. μια μικρή κάκωση του κρανίου) μπορεί να εμφανίσει επιληψία.
Οι γονείς σε καμία περίπτωση δεν πρέπει νιώθουν ενοχές σχετικά με την επιληψία του παιδιού τους ακόμα και αν υπήρχε στο οικογενειακό τους ιστορικό άλλο άτομο με επιληψία.
Τι προκαλεί την επιληψία;
Πολυάριθμες παθήσεις ή οι συνέπειές τους όπως σήμερα γνωρίζουμε μπορεί να είναι η αιτία εμφάνισης επιληπτικών σπασμών.
Αυτά τα αίτια, διαφέρουν ανάλογα με την ηλικιακή περίοδο στην οποία βρίσκεται ο ασθενής.
Όταν εντοπίσουμε τη συγκεκριμένη αιτία της επιληψίας μιλάμε για «συμπτωματική δευτεροπαθή επιληψία» σ’ αντίθεση με την ιδιοπαθή «πρωτοπαθή» όπου το αίτιο δεν ανιχνεύεται.
Τα αίτια και οι συχνότητά τους στα παιδιά και σε όλες τις ηλικιακές ομάδες, παρατίθενται στη συνέχεια.
Διαταραχές της εγκεφαλικής ανάπτυξης
Εδώ συμπεριλαμβάνονται
- διαταραχές του κεντρικού νευρικού συστήματος που συμβαίνουν κατά την εμβρυογένεση (δυσπλαστικά – δυσγενετικά σύνδρομα),
- χρωμοσωμιακές ανωμαλίες,
- νευροδερματικά σύνδρομα,
- ενδογενείς διαταραχές του μεταβολισμού κ.α.
Μερικοί από τους γνωστούς αιτιολογικούς παράγοντες που μπορούν να προκαλέσουν προγεννητικές διαταραχές της εγκεφαλικής ανάπτυξης και να οδηγήσουν σε επιληψία είναι
- λοίμωξη της εγκύου,
- χρήση οινοπνεύματος ή ναρκωτικών ουσιών,
- ορισμένα φάρμακα κ.λπ
Εγκεφαλικές διαταραχές λόγω προβλημάτων κατά τον τοκετό (περιγεννητική ασφυξία)
- Τέτοιες καταστάσεις συνήθως εμφανίζονται σε δύσκολους και παρατεταμένους τοκετούς, σε κακή θέση του εμβρύου, αιμορραγίες κατά τον τοκετό, χρήση ειδικών οργάνων (εμβρυουλκός) και βεβαίως σε τοκετό πρόωρου νεογνού.
- Φλεγμονώδεις παθήσεις των μηνίγγων και του εγκεφάλου
- Μηνιγγίτιδες ή και εγκεφαλίτιδες μπορεί να οδηγήσουν σε βλάβη των νευρικών κυττάρων με αποτέλεσμα την εμφάνιση επιληψίας.
- Νευροεκφυλιστικά νοσήματα
- Οι σπασμοί αποτελούν πρώιμο στάδιο εκφυλιστικών παθήσεων της φαιάς ουσίας, συχνά δε συνοδεύουν αδιευκρίνηστες προϊούσες νευρολογικές παθήσεις όπως π.χ. του σύνδρομο Rett.
Εγκεφαλικές κακώσεις
Τα τελευταία χρόνια με την αύξηση των τροχαίων ατυχημάτων έχει αυξηθεί σημαντικά ο αριθμός των εγκεφαλικών κακώσεων σαν αιτίες εμφάνισης επιληψίας.
Όγκοι εγκεφάλου
Υπάρχουν όγκοι εγκεφάλου που για αρκετό χρονικό διάστημα παρουσιάζουν ως μοναδικό σύμπτωμα επιληπτικές κρίσεις.
Άλλα αίτια επιληψίας είναι:
- Αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια
- Αλκοολισμός
- Φλεγμονώδεις παθήσεις εγκεφάλου
Αυτές είναι πολύ σπάνιες σαν αιτία επιληψίας στην ενήλικο ζωή, σ’ αντίθεση με την παιδική ηλικία, μ’ εξαίρεση την αυξανόμενη συχνότητα του AIDS που πιθανώς παίζει σημαντικότερο ρόλο τα τελευταία χρόνια.
Επιληψία αγνώστου αιτιολογίας
Ωστόσο, παρά τις εξετάσεις παραμένει το αίτιο της επιληψίας σε αρκετές περιπτώσεις άγνωστο. Αυτό δημιουργεί ανασφάλεια και ερωτηματικά στους ασθενείς και τις οικογένειές τους.
Πως διαγιγνώσκεται η επιληψία;
Η διάγνωση της επιληψίας παραμένει μια «κλινική» διάγνωση, δηλαδή προκύπτει από το ιστορικό του ασθενούς.
Η φυσική εξέταση βοηθά στην εντόπιση κάποιου αιτίου από άλλα όργανα του σώματος, ενώ η νευρολογική εξέταση εντοπίζει άλλη διαταραχή της λειτουργίας του εγκεφάλου.
Το ΗΓΕ είναι το πιο ειδικό test για τη διάγνωση της επιληψίας, καθώς εντοπίζει τη φυσιολογική ή παθολογική ηλεκτρική δραστηριότητα του εγκεφάλου.
Είναι πολύ σημαντικό οι γονείς να παρατηρούν με προσοχή το παιδί τους στην κρίση και να την περιγράφουν με λεπτομέρεια στο γιατρό για καλύτερη διάγνωση και αντιμετώπιση του προβλήματος.
Πως αντιμετωπίζεται και θεραπεύεται η επιληψία;
Με την εμφάνιση της επιληψίας, η διαγνωστική διερεύνηση θα καθορίσει το είδος των σπασμών και του επιληπτικού συνδρόμου, βάσει των οποίων θ’ αποφασισθεί η χορήγηση φαρμακευτικής αγωγής και το είδος της.
Τα προηγούμενα χρόνια η θεραπευτική αγωγή χορηγούνταν από τον πρώτο σπασμό, ενώ τώρα η τακτική έχει αλλάξει, ως προς την αντιμετώπιση του πρώτου σπασμού και έτσι δεν χορηγούνται φάρμακα σε ασθενείς που είναι φυσιολογικοί κατά τα άλλα, έχουν φυσιολογική νευροαπεικόνιση και όχι επιβαρημένο.
Στόχοι της φαρμακευτικής αντιμετώπισης στην επιληψία είναι:
- Τη μείωση της εμφάνισης των σπασμών ή την εξάλειψή τους.
- Καθόλου ή όσο γίνεται λιγότερες ανεπιθύμητες ενέργειες από τα αντεπιληπτικά φάρμακα.
- Μονοθεραπεία όπου αυτό είναι δυνατόν.
- Τα νέα φάρμακα μαζί με τα παλαιότερα ενισχύουν τις δυνατότητες της επιστήμης να πλησιάσουν τους παραπάνω στόχους.
- Τα φάρμακα αυτά πρέπει να χορηγούνται από γιατρούς εκπαιδευμένους στην επιληψία και τη θεραπευτική της και οι οδηγίες πρέπει να ακολουθούνται προσεκτικά.
Δρ Αλεξάνδρα Νικολάου – Παπαναγιώτου
Παιδίατρος – Ιατρός Κοινωνικής Ιατρικής
Υπεύθυνη Αναπτυξιακού Ιατρείου
Γεν. Νοσοκομείο Παίδων Πεντέλης
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
