Τι είναι η εξελικτική ψυχολογία και τι προσπαθεί να περιγράψει;
Ο άνθρωπος στην πορεία της ζωής του υφίσταται στα διάφορα ψυχοσωματικά χαρακτηριστικά πολλές και ποικίλες μεταβολές.
Ο επιστημονικός κλάδος που εξετάζει τις μεταβολές, οι οποίες συμβαίνουν στην ψυχική ζωή του ανθρώπου, με την πάροδο την ηλικίας από τη σύλληψη ως το θάνατο, ονομάζεται εξελικτική ψυχολογία.
Κύριο αντικείμενο αυτού του κλάδου είναι να καθορίσει το είδος και τη φύση των μεταβολών αυτών στις διάφορες περιόδους της ζωής και να εντοπίσει τους παράγοντες που δημιουργούν τις μεταβολές αυτές.
Η εξελικτική ψυχολογία προσπαθεί να περιγράψει και να ερμηνεύσει την πορεία που ακολουθεί η ανθρώπινη εξέλιξη.
-Κατά τους πρώτους 15 μήνες της ζωής υπάρχει ραγδαία ανάπτυξη στο βιοσωματικό τομέα ανάπτυξης ενός βρέφους.
Οι αναπτυξιακές αλλαγές στον βιοσωματικό – ψυχοκινητικό τομέα αυξάνουν σταδιακά το εύρος των εμπειριών του παιδιού, ανοίγοντας του νέους ορίζοντες και δυνατότητες.
Οι αλλαγές στο ύψος και το βάρος είναι ενδεικτικές της μεγάλης ταχύτητας με την οποία συντελούνται οι αναπτυξιακές αλλαγές κατά την περίοδο αυτή.
Μέσα στον πρώτο χρόνο της ζωής του, το βρέφος τριπλασιάζει το αρχικό του βάρος ενώ το ύψος του αυξάνεται κατά το 50 % του αρχικού.
Στην ανάπτυξη παρουσιάζονται αρκετές ατομικές διαφορές καθώς επίσης καθώς επίσης και διαφορές ανάμεσα στα δύο φύλα, με τα αγόρια να προηγούνται σε όλες τις σωματικές παραμέτρους.
–Η νηπιακή ηλικία εκτείνεται από το 3 ο ως το 5 ο ή 6 ο έτος της ηλικίας.
Αρχίζει με το τέλος της βρεφικής ηλικίας- όταν το παιδί παύει να είναι εντελώς εξαρτημένο και ανήμπορο, αλλά επιδιώκει και κατακτά μια αυξανομένη αυτονομία και αυτάρκεια- και τελειώνει με την είσοδο του παιδιού στο σχολείο- όταν πλέον το παιδί είναι έτοιμο να επιδοθεί στη συστηματική εργασία και μάθηση.
Ανάμεσα στα δύο αυτά χρονικά ορόσημα πραγματοποιείται μια πλούσια εξέλιξη, με αποτέλεσμα το νήπιο να είναι τελείως διαφορετικό από το βρέφος.
-Στο σωματικό τομέα
Η ανάπτυξη συνεχίζεται , δεν έχει όμως το γοργό ρυθμό, ούτε παρουσιάζει τις δραματικές αλλαγές της βρεφικής ηλικίας.
Η πρόοδος γίνεται με επιβραδυνόμενο ρυθμό, αλλά είναι πιο ποικίλη και επηρεάζεται περισσότερο από την άσκηση και την εμπειρία και λιγότερο από την ωρίμαση, ενώ κατά τη βρεφική ηλικία η πρόοδος είναι στερεότυπη.
-Στον κινητικό τομέα
Το νήπιο έχει ήδη ασκήσει έλεγχο στο σώμα του και αρχίζει να ασκεί έλεγχο στο περιβάλλον. Η νηπιακή ηλικία είναι περίοδο την έντονης κινητικότητας.
Η απόκτηση της όρθιας στάσης και βάδισης είναι η αρχή για νέες μαθήσεις. Όλες αυτές οι νέες κινητικές δραστηριότητες κρατούν το νήπιο « αεικίνητο ».
-Στο νοητικό τομέα
Οι αλλαγές είναι εντυπωσιακές : εμφανίζεται η συμβολική λειτουργία και η χρήση της γλώσσας.
Στην περίοδο αυτή το νήπιο κατακλύζει τους γύρω του με ερωτήσεις για το πώς και το γιατί των προσώπων και των πραγμάτων. Κατά συνέπεια διευρύνει τον παραστατικό του κύκλο.
-Στον τομέα της συναισθηματικής
Παρατηρείται μεγαλύτερη ενίσχυση του εγώ με τάση αυτονομίας, την οποία συχνά το παιδί χειρίζεται με αδεξιότητα.
Το παθητικό και αδύναμο βρέφος έχει γίνει στην παρούσα φάση μια ξεχωριστή ατομικότητα με πείσμα, επιμονή, ανυπακοή, αρνητισμό.
Οι τάσεις αυτές του νηπίου θυμίζουν την κρίση της εφηβικής ηλικίας, γι ΄ αυτό η νηπιακή ηλικία αποκαλείται και « πρώτη εφηβεία »
-Στον τομέα της κοινωνικής ανάπτυξης ενός βρέφους
Το νήπιο αρχίζει να διευρύνεται τον κύκλο των δραστηριοτήτων και επαφών του, να εγκαταλείπει το άμεσο οικογενειακό περιβάλλον και να εντάσσεται σε ομάδες συνομηλίκων του είτε στη γειτονιά είτε στο νηπιαγωγείο.
Η περίοδος αυτή έχει έναν προπαρασκευαστικό ρόλο για τη μετέπειτα συστηματική σχολική εργασία.
Έτσι λοιπόν έχει ένα αναπτυξιακό χαρακτήρα αυτή η περίοδος, γι ΄ αυτό και η νηπιακή ηλικία αποκαλείται και προσχολική ηλικία.
–Συμπερασματικά, θα λέγαμε ότι το νήπιο, αν και φυσιογνωμικά μοιάζει με ενήλικα σε μικρογραφία, ψυχοπνευματικά όμως,είναι ένα εξελισσόμενο άτομο με ιδιαίτερο τρόπο ζωής.
Πολλές φορές χαρακτηρίζουμε το νήπιο ως : ατίθασο, ανταγωνιστικό, αεικίνητο, εγωκεντρικό.
Όλοι αυτοί οι χαρακτηρισμοί δείχνουν περίοπτα χαρακτηριστικά του ιδιαίτερου τρόπου ζωής της ηλικίας αυτής.
–Όπως ελέχθη η ψυχοκινητική ανάπτυξη ακολουθεί τις εξής βασικές κατευθύνσεις :
α) Από αμφίπλευρη γίνεται ετερόπλευρη,
β) από αντανακλαστική γίνεται σκόπιμη και
γ) από μαζική γίνεται μερική και εξειδικευμένη.
Πλείστες κινητικές δραστηριότητες που απαιτούν αισθησιοκινητικό συντονισμό, ισορροπία, κατανόηση του χώρου εκτελούνται με ακρίβεια, σταθερότητα και άνεση.
ΒΙΟΣΩΜΑΤΙΚΗ ΚΑΙ ΨΥΧΟΚΙΝΗΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΒΡΕΦΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΝΗΠΙΑΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ
ΓΕΩΡΓΙΟΣ. ΣΩΤ. ΦΟΥΝΤΟΥΛΑΚΗΣ
ΔΡ .ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Το τσάι και το χαμομήλι στη διατροφή του μωρού σας.
“Με ποιον να αφήσω το μωρό; Με τη γιαγιά ή τη μπέιμπι-σίτερ;”
