Μια νέα έρευνα αναδεικνύει πόσο συχνά αφήνουμε στην άκρη τις προσωπικές μας φιλοδοξίες μετά τα παιδιά. Οι ειδικοί εξηγούν και δίνουν συμβουλές για το πώς οι γονείς μπορούν να ξαναβρούν τον εαυτό τους.
Πολλοί γονείς βάζουν την καριέρα και τους προσωπικούς τους στόχους σε δεύτερη μοίρα, προκειμένου να αφιερωθούν στα παιδιά τους, σύμφωνα με νέα έρευνα της Headway.
Το αίσθημα αποξένωσης από τον «παλιό σου εαυτό» είναι συχνό — αλλά μπορεί να επιβαρύνει τους γονείς.
Ακόμα και λίγες στιγμές αυτοφροντίδας μπορούν να βοηθήσουν ώστε οι γονείς να ξαναρχίσουν να αισθάνονται ο εαυτός τους. Παρ’ όλα αυτά, χρειάζονται και περισσότερη υποστήριξη.
Από το πρώτο χαμόγελο του μωρού σου μέχρι τη στιγμή που το βλέπεις να αποφοιτά, η γονεϊκότητα είναι γεμάτη ανταμοιβές. Όμως, είναι εξίσου αλήθεια πως οι γονείς θυσιάζουν πολλά για τα παιδιά τους — όχι μόνο οικονομικά.
Σύμφωνα με τη μελέτη της Headway, περισσότεροι από τους μισούς γονείς παραδέχονται ότι έχουν απορρίψει επαγγελματικές ευκαιρίες λόγω των απαιτήσεων της ανατροφής των παιδιών. Πολλοί δηλώνουν επίσης πως έχουν αφήσει την προσωπική τους ταυτότητα και την αυτοφροντίδα τους στο τέλος της λίστας προτεραιοτήτων.
Τα αποτελέσματα της έρευνας αποτυπώνουν με σαφήνεια πόσο συχνά οι γονείς βάζουν τα παιδιά τους πάνω απ’ όλα. Και, αλήθεια, πώς να μην το κάνουν, όταν η φροντίδα των παιδιών καταλαμβάνει σχεδόν όλη την ημέρα;
Αν έχεις πει «όχι» σε μια δουλειά επειδή θα σου στερούσε χρόνο με τα παιδιά (σηκώνω το χέρι), ή αν βάζεις ξυπνητήρι χαράματα για να προλάβεις λίγο χρόνο για τους δικούς σου στόχους, δεν είσαι μόνος. Η ισορροπία ανάμεσα σε δουλειά και οικογενειακή ζωή είναι τόσο δύσκολη, που συχνά μοιάζει ανέφικτη.
Οι επαγγελματικές θυσίες της γονεϊκότητας
Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα ευρήματα είναι ότι το 57% των γονιών έχει απορρίψει επαγγελματικές ευκαιρίες από τότε που απέκτησε παιδιά.
Το ποσοστό αυτό αντικατοπτρίζει την πραγματικότητα πολλών μητέρων που γνωρίζω, οι οποίες άφησαν στην άκρη προσωπικές φιλοδοξίες για να είναι παρούσες στην ώρα του ύπνου των παιδιών τους. Ο συνδυασμός επαγγελματικών ταξιδιών και σχολικών δραστηριοτήτων είναι απλώς αδύνατος για πολλούς γονείς.
«Είναι εξελικτική ανάγκη να βάζουμε τις ανάγκες των παιδιών πάνω από τις δικές μας», εξηγεί η Δρ. Νατάσα Θάπαρ-Όλμος, κλινική ψυχολόγος και αναπληρώτρια καθηγήτρια Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο Pepperdine. «Η διαδικασία του να γίνεις γονιός αλλάζει τις προτεραιότητες: μπορεί να μη σε νοιάζει πια η προαγωγή ή να μην έχεις διάθεση να δουλέψεις Σαββατοκύριακα, γιατί απλώς δεν μπορείς – έχεις να κάνεις και είκοσι πλυντήρια τη μέρα.»
Η μελέτη δείχνει ότι το 34% των γονιών νιώθει πως η προσωπική του φιλοδοξία έχει μειωθεί μετά τη γέννηση των παιδιών. Αυτό είναι φυσικό αποτέλεσμα της νέας καθημερινότητας, της έλλειψης ύπνου και των αλλαγμένων προτεραιοτήτων, σύμφωνα με τη Δρ. Στέφανι Μέιζερ, ψυχολόγο στη Φλόριντα. Όπως σημειώνει, «οι αδιάκοπες απαιτήσεις της γονεϊκότητας κάνουν τους προσωπικούς στόχους να φαίνονται δευτερεύοντες ή και εγωιστικοί».
Οι μητέρες το βιώνουν πιο έντονα
Το βάρος της γονεϊκότητας συχνά το νιώθουν περισσότερο οι μητέρες, που εξακολουθούν να επωμίζονται το μεγαλύτερο μέρος της φροντίδας των παιδιών. «Οι μητέρες εξακολουθούν να κάνουν περισσότερες θυσίες στην καριέρα και την προσωπική τους εξέλιξη σε σχέση με τους πατέρες, παρότι η ψαλίδα αυτή μικραίνει σταδιακά», εξηγεί η Δρ. Μέιζερ.
Παρά την πρόοδο, πολλοί εργοδότες δεν παρέχουν αρκετή υποστήριξη στις εργαζόμενες μητέρες, με αποτέλεσμα να χάνουν ευκαιρίες εξέλιξης ή να βλέπουν την καριέρα τους να «παγώνει».
Επιπλέον, οι κοινωνικές πιέσεις παίζουν ρόλο. «Οι άνθρωποι συχνά κρίνουν αυστηρά τις μητέρες όταν βάζουν τον εαυτό τους προτεραιότητα, ενώ δεν κάνουν το ίδιο με τους άνδρες», λέει η Δρ. Μέιζερ. Παρ’ όλα αυτά, και οι άνδρες που ζητούν ευελιξία ή άδεια για τα παιδιά συχνά αντιμετωπίζουν προκαταλήψεις.
Το οικονομικό επίπεδο είναι επίσης καθοριστικός παράγοντας: το υψηλό κόστος φύλαξης παιδιών εμποδίζει πολλούς γονείς να προοδεύσουν επαγγελματικά.
«Οι οικογένειες με μεγαλύτερα εισοδήματα μπορούν να αντέξουν οικονομικά βοήθεια, κάνοντας λιγότερες θυσίες», λέει η Δρ. Θάπαρ-Όλμος. «Όπως και να ’χει όμως, το τίμημα της φροντίδας υπάρχει πάντα.»
Οι μητέρες το βιώνουν πιο έντονα
Το βάρος της γονεϊκότητας συχνά το νιώθουν περισσότερο οι μητέρες, που εξακολουθούν να επωμίζονται το μεγαλύτερο μέρος της φροντίδας των παιδιών. «Οι μητέρες εξακολουθούν να κάνουν περισσότερες θυσίες στην καριέρα και την προσωπική τους εξέλιξη σε σχέση με τους πατέρες, παρότι η ψαλίδα αυτή μικραίνει σταδιακά», εξηγεί η Δρ. Μέιζερ.
Παρά την πρόοδο, πολλοί εργοδότες δεν παρέχουν αρκετή υποστήριξη στις εργαζόμενες μητέρες, με αποτέλεσμα να χάνουν ευκαιρίες εξέλιξης ή να βλέπουν την καριέρα τους να «παγώνει».
Επιπλέον, οι κοινωνικές πιέσεις παίζουν ρόλο. «Οι άνθρωποι συχνά κρίνουν αυστηρά τις μητέρες όταν βάζουν τον εαυτό τους προτεραιότητα, ενώ δεν κάνουν το ίδιο με τους άνδρες», λέει η Δρ. Μέιζερ. Παρ’ όλα αυτά, και οι άνδρες που ζητούν ευελιξία ή άδεια για τα παιδιά συχνά αντιμετωπίζουν προκαταλήψεις.
Το οικονομικό επίπεδο είναι επίσης καθοριστικός παράγοντας: το υψηλό κόστος φύλαξης παιδιών εμποδίζει πολλούς γονείς να προοδεύσουν επαγγελματικά.
«Οι οικογένειες με μεγαλύτερα εισοδήματα μπορούν να αντέξουν οικονομικά βοήθεια, κάνοντας λιγότερες θυσίες», λέει η Δρ. Θάπαρ-Όλμος. «Όπως και να ’χει όμως, το τίμημα της φροντίδας υπάρχει πάντα.»
Πώς η γονεϊκότητα επηρεάζει την ταυτότητα και την αυτοεκτίμηση
Η εκδοχή του εαυτού μου πριν τα παιδιά — με τακούνια και κοστούμι κάθε μέρα — μοιάζει με άλλον άνθρωπο σε σχέση με το σήμερα, όπου, ως μητέρα και ελεύθερη επαγγελματίας, ζω με κολάν και αθλητικά.
Αντί για εξόδους με φίλους, τα Σαββατοκύριακα τα περνώ στις κερκίδες σε αγώνες κολύμβησης, ενώ ένα ραντεβού με τον άντρα μου είναι πια σπάνιο γεγονός. Η ιδέα να προλάβω να γυμναστώ μοιάζει τόσο απίθανη όσο το να αδειάσω το καλάθι με τα άπλυτα. Δεν είναι λοιπόν περίεργο που το 49% των γονιών δηλώνει πως έχει χάσει την αίσθηση της ταυτότητάς του.
«Ο κοινωνικός χρόνος, τα ταξίδια και η ελευθερία στην καριέρα είναι σημαντικά, γιατί μας κρατούν συνδεδεμένους με τον εαυτό μας», εξηγεί η Δρ. Μέιζερ. «Όταν αυτά περιορίζονται, οι άνθρωποι αισθάνονται σαν να μικραίνει ο κόσμος τους.»
Αυτή η απώλεια δεν είναι απλώς προσαρμογή σε μια νέα πραγματικότητα – μπορεί να έχει σοβαρές ψυχολογικές επιπτώσεις.
Αν, για παράδειγμα, τα ταξίδια ήταν σημαντικό κομμάτι της ζωής σου, δεν υπάρχει λόγος αυτό να αλλάξει επειδή απέκτησες παιδιά. Πάνω από τους μισούς γονείς της μελέτης λένε ότι τους λείπει η ελευθερία να ταξιδεύουν. «Η γονεϊκή ευτυχία δεν σημαίνει να ζεις αποκλειστικά για τα παιδιά σου», σημειώνει η Δρ. Θάπαρ-Όλμος.
Άλλοι γονείς (38%) δηλώνουν ότι τους λείπουν τα παλιά τους χόμπι, το 59% λέει πως η κοινωνική τους ζωή ήταν το πρώτο που χάθηκε, το 42% θυσιάζει τον ύπνο του για οικογενειακές υποχρεώσεις, ενώ το 23% δεν έχει καθόλου χρόνο για αυτοφροντίδα.
Η παραμέληση των προσωπικών αναγκών αυξάνει τον κίνδυνο για κατάθλιψη, άγχος και εξουθένωση (burnout). Αυτή η ψυχική κόπωση μπορεί να εκδηλωθεί με υπερβολική πίεση για απλά καθήκοντα, όπως το άδειασμα του πλυντηρίου πιάτων. Οι γονείς μπορεί να νιώθουν απομονωμένοι, υποτιμημένοι και χωρίς προσωπικό κίνητρο. «Όταν όλη σου η ζωή περιστρέφεται γύρω από τους άλλους, είναι δύσκολο να βρεις ενθουσιασμό για προσωπική ανάπτυξη», τονίζει η Δρ. Μέιζερ.
Σιγά-σιγά, μέρα με τη μέρα, με καυγάδες παιδιών, διάβασμα, μαγείρεμα και δουλειές, η αίσθηση του εαυτού φθίνει. «Κάποια στιγμή οι γονείς συνειδητοποιούν πόσα έχουν αφήσει πίσω, αλλά δυσκολεύονται να ξαναβρούν χώρο και αυτοπεποίθηση για να τα επαναφέρουν», λέει η Δρ. Μέιζερ.
Η ενοχή είναι πραγματική
Γιατί λοιπόν, πέρα από πρακτικούς λόγους, οι γονείς δεν βάζουν πιο συχνά τον εαυτό τους προτεραιότητα; Η απάντηση συχνά είναι: ενοχή.
«Πολλοί γονείς νιώθουν τύψεις τη στιγμή που θέλουν κάτι για τον εαυτό τους», λέει η Δρ. Μέιζερ. «Αυτή η ενοχή τους καθοδηγεί στο να απορρίπτουν ταξίδια, προαγωγές ή δραστηριότητες που τους ευχαριστούν. Στο τέλος, ξεχνούν τι τους άρεσε πριν γίνουν γονείς.»
Η αποξένωση αυτή επηρεάζει και τις σχέσεις — το 29% των γονιών παραδέχεται ότι η ανατροφή παιδιών έχει φέρει ένταση με τον σύντροφό τους. Αν χάνεις τον εαυτό σου, πώς να συνδεθείς πραγματικά με κάποιον άλλο;
Επιπλέον, το 46% των γονιών μετανιώνει που δεν πέτυχε περισσότερα πριν αποκτήσει παιδιά, ενώ 27% παραδέχεται ότι μετρά αντίστροφα μέχρι να μεγαλώσουν τα παιδιά για να ξανακερδίσει ελευθερία.
Η Δρ. Θάπαρ-Όλμος τονίζει ότι ο πολιτισμός μας συχνά υποτιμά αυτά τα «σκοτεινά» συναισθήματα της γονεϊκότητας — όμως είναι απόλυτα φυσιολογικά.
«Είναι φυσιολογικό οι γονείς να επιθυμούν ξανά ανεξαρτησία μετά από χρόνια αφοσίωσης στα παιδιά», επισημαίνει η Δρ. Μέιζερ. «Το να ανυπομονείς να έχεις ξανά λίγο χώρο και χρόνο δεν σημαίνει ότι αγαπάς λιγότερο τα παιδιά σου. Είναι υγιές.»
Τι θα μπορούσε πραγματικά να βοηθήσει
Είναι ξεκάθαρο ότι χρειάζεται να ξαναβρούμε την πλευρά του εαυτού μας που δεν έχει σχέση μόνο με τα παιδιά.
Η Δρ. Θάπαρ-Όλμος συμβουλεύει να ξεκινήσουμε με κάτι μικρό — έστω 15 λεπτά την ημέρα — για να κάνουμε κάτι που μας ευχαριστούσε πριν γίνουμε γονείς: να παίξουμε μουσική, να βαφτούμε, να ακούσουμε μουσική που δεν ακούμε μπροστά στα παιδιά.
Από εκεί και πέρα, μπορούμε να στοχεύσουμε σε κάτι μεγαλύτερο — ένα σύντομο ταξίδι χωρίς τα παιδιά ή ένα μάθημα που πάντα θέλαμε να παρακολουθήσουμε.
Αν μας βασανίζει η ενοχή, η Δρ. Θάπαρ-Όλμος προτείνει να αναρωτηθούμε: ποιον κανόνα νομίζουμε ότι παραβιάζουμε; Μήπως πιστεύουμε πως το να ξοδεύουμε χρήματα ή χρόνο για τον εαυτό μας είναι εγωιστικό;
Αναγνωρίζοντας τις πεποιθήσεις αυτές, μπορούμε να τις αμφισβητήσουμε και να απελευθερωθούμε από μη ρεαλιστικά κοινωνικά πρότυπα.
Ωστόσο, για να μπορέσουν οι γονείς να ανακτήσουν πραγματικά την ταυτότητά τους, χρειάζονται και συστημικές αλλαγέςΠιο ευέλικτα ωράρια εργασίας. Η επιτυχία πρέπει να επαναπροσδιοριστεί. Όταν η παραγωγικότητα μετριέται σε ώρες στο γραφείο, οι γονείς είναι οι πρώτοι που πλήττονται. Οι εργοδότες πρέπει να αναγνωρίζουν τις οικογενειακές ανάγκες.
Κανονικοποίηση της δυσκολίας. Το να είσαι εργαζόμενος γονιός είναι δύσκολο — και οι εταιρείες πρέπει να το αναγνωρίσουν, όχι να το αγνοούν.
Καλύτερες δομές φύλαξης παιδιών και γονικές άδειες. Η πολιτεία πρέπει να προσφέρει καθολική υποστήριξη.
Αποδοχή ότι “δεν μπορούμε να τα έχουμε όλα.” Το να κυνηγάμε ένα άπιαστο ιδανικό φέρνει άγχος. Η πραγματική ολοκλήρωση έρχεται όταν οι φιλοδοξίες μας συνδέονται με τις αξίες μας.
Αν αρχίσουμε τώρα να δουλεύουμε προς αυτή την κατεύθυνση, ίσως η επόμενη γενιά γονιών να διατηρήσει περισσότερο τον εαυτό της μέσα στη γονεϊκότητα. Όπως λέει η Δρ. Θάπαρ-Όλμος:
«Αν τα παιδιά σου δεν σε δουν ποτέ να φροντίζεις τις συναισθηματικές σου ανάγκες, πιθανότατα δε θα δώσουν αξία στις δικές τους όταν μεγαλώσουν.»
